เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

09 ก.ค. 2562 | 07:35 น.

ผู้ส่งออกโอดบาดแข็งพ่นพิษ ดันราคาข้าวไทยพุ่งคู่ค้าหนีเผ่นซบเวียดนาม ส่งสัญญาณถึงชาวนาไทยต้องปลูกข้าว 'หอมปทุม-พื้นนุ่ม' แข่งขายแทน เผยราคาข้าวเป็นไปตามการค้าต้องกดราคารับซื้ออาจซึมยาว  นายโรงสี เผยชิ่งลามกระทบชาวนาแล้วข้าวเปลือกดิ่งครั้งแรกในรอบ 2 ปี

 

ผลกระทบค่าเงินบาทแข็งเมื่อประมาณปลายเดือนมิถุนายน ส่งผลกระทบทำให้ต้นทุนราคาข้าวไทยราคาแพงกว่าคู่แข่งอย่างเวียดนาม กัมพูชา ทำให้ราคาข้าวในประเทศมีแนวโน้มอ่อนตัวลงมา “ฐานเศรษฐกิจ” ได้สัมภาษณ์พิเศษผู้ส่งออกและโรงสีมีการปรับตัวอย่างไรแล้วจะมีผลกระทบต่อชาวนาหรือไม่

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

นายเจริญ เหล่าธรรมทัศน์ นายกสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย เผยกับ “ฐานเศรษฐกิจ” ต้องยอมรับว่าวันนี้ข้าวหอมมะลิ ราคาสูง คุณภาพไม่ค่อยดีเท่าที่ควร  ตอนนี้ขายอยู่ตันละกว่า 1,100 บาทดอลลาร์สหรัฐ หรือคิดง่ายตันละ 1,200 ดอลลาร์สหรัฐ ส่วนข้าวหอมปทุมธานีขายอยู่ตันละ 600 ดอลลาร์สหรัฐ จะเห็นว่าราคาต่างกันครึ่งหนึ่ง ส่วนข้าวหอมเวียดนามขายอยู่ประมาณละ 500 ดอลลาร์สหรัฐ ต้องยอมรับว่าคุณภาพความหอมมะลิมีน้อยมากส่วนพฤติกรรมผู้บริโภคที่รับประทานข้าวหอม น่าจะเป็นคนที่มีเงิน แต่ก็ไม่ได้รับประทานข้าวเป็นหลัก แต่ถ้ามีราคา ห่างกว่าครึ่งลองรับประทานแล้วไม่ได้แตกต่างสักเท่าไรดังนั้นก็เปลี่ยนพฤติกรรมหันมารับประทานข้าวที่ราคาถูกกว่า ในอดีตราคาไม่ได้ห่างมากขนาดนี้

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

“ผมก็คิดว่าในระยะยาว โดยเฉพาะข้าวหอมปทุมธานีเป็นข้าวนาปรัง ไม่ไวแสง มีข้าวใหม่ตลอดปี อย่างน้อยข้าวหอมปทุมธานีก็มีความหอมเพราะเป็นข้าวใหม่ แต่ถ้าเป็นข้าวหอมมะลิ หากเป็นข้าวเก่าจะไม่มีความหอม ไม่มีกลิ่นแล้ว แต่ยังคงมีความหวาน หากปรับปรุงข้าวหอมปทุมธานีให้ดีขึ้นก็มองว่าทำได้ สามารถปลูกนอกฤดูกาลได้ มองว่าน่าจะเป็นตัวหนึ่งที่ส่งเสริมให้ชาวนาปลูกจะทำให้ไทยเพิ่มแข่งขันกับคู่แข่งอย่างเวียดนาม และกัมพูชา ในตลาดโลกได้ ไทยต้องมีความหลายของผลิตภัณฑ์ด้วย เพราะเวียดนาม มีพันธุ์ข้าวนิ่มหลายพันธุ์ วันนี้หากไปแข่งประมูลอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ไทยแพ้หมดเพราะราคาสูง คุณภาพก็สู้ไม่ได้ ตอนนี้ต้องพูดความจริง

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

นายเจริญ กล่าวว่า นโยบาย“ตลาดนำการผลิต” ทุกวันนี้ทำตามกันหรือไม่ ตลาดข้าวไทย ตลาดใหญ่อยู่ในประเทศ เพราะฉะนั้นพันธุ์ข้าวที่ผลิตออกมาต้องตอบโจทย์ความต้องการของคนในประเทศ คนไทย รับประทานข้าวนิ่มไม่ใช่ข้าวแข็ง อย่างกรณีข้าวหอมพวง ที่เป็นข้าวเวียดนาม แล้วคนไทยเอามาปลูกในประเทศทำไมราคายืนแข็ง จูงใจชาวนาปลูก ส่งออกไม่ได้แตะเลย เพราะไม่มีแค่ในประเทศก็ไม่เพียงพอแล้ว

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

“ส่วนข้าว กข79 ที่จะเก็บเกี่ยวในช่วงเดือนสิงหาคมนี้ ก็ยังไม่แน่ว่าจะพอส่งออกหรือไม่ อาจจะต้องรออีกรอบหนึ่งที่จะเก็บเกี่ยวคาดว่าจะเดือนพฤศจิกายน ดังนั้นจะเห็นว่าต้องการมีมาก ดังนั้นรัฐบาลควรจะดำเนินนโยบายต่อเนื่อง ไม่ใช่ใช้ราคาเป็นตัวชี้นำ ที่สำคัญการที่รัฐบาลจะออกนโยบายอะไรควรจะเรียกทั้งอุตสาหกรรมข้าวไปประชุมก่อน ตั้งแต่สมาคมเมล็ดพันธ์ข้าวฯ หยง โรงสี และชาวนา จะต้องเป็นนโยบายที่เอื้อกันทั้งระบบ”

 

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

นายเจริญ กล่าวว่า สาเหตุที่ราคาข้าวปรับตัวลดลงเพราะบาทแข็งตั้งแต่ต้นปี ขณะที่เวียดนามค่าเงินก็ลดลง ส่งผลทำให้ราคาข้าวแพงกว่าคู่แข่งเพิ่มยิ่งขึ้น ส่งผลทำให้ราคาข้าว 5% ไทยแพงกว่าเวียดนาม 40-50 ดอลลาสหรัฐต่อตัน จะทำอย่างไรให้ถูกลง ก็ต้องกดราคาในประเทศลงมา แล้วผมจะโดนด่าว่ากดราคา แล้วถ้าราคาไม่ลงจะขายได้หรือไม่ แล้วถ้าขายไม่ได้ผลสะท้อนกลับจะยิ่งเลวร้ายกว่านี้อีก"

 

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

สอดคล้องกับนายเกรียงศักดิ์  ตาปนานนท์ นายกสมาคมโรงสีข้าวไทย เผยถึงงราคาข้าวยอมรับว่าอยู่ที่ฝ่ายขาย ก็คือผู้ส่งออก ที่โรงสีซื้อข้าวจากชาวนาไปขายผู้ส่งออก เมื่อราคาลงก็ต้องลงตามกันเป็นไปตามกลไกตลาด เพราะทางโรงสีต้องอ้างอิงราคาข้าวสารจากผู้ส่งออก ทั้งนี้ราคาข้าวสาร 5% ในช่วงปลายเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา ราคาตันละ 11,700 บาท แต่ราคา ณ วันที่ 9 ก.ค.ราคาข้าวสาร 5% ตันละ 11,200 บาท ปรับลดลงมา 500 บาท/ตัน  จึงทำให้ราคาข้าวเปลือก ความชื้น 15% (ข้าวแห้ง) จาก 7,800-7,900 บาทต่อตัน (ปลายเดือนมิถุนายน)

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

ปัจจุบัน ณ วันที่ 9 ก.ค. ราคาปรับลงมาอเหลือ  7,500 -7,700 บาทต่อตัน ส่วนข้าวสดความชื้น 25% (ที่ชาวนาเกี่ยว) ราคาอยู่ที่ 6,500-6,700  บาทต่อตัน เป็นนับว่าเป็นราคาข้าวที่ต่ำสุดในรอบ 2 ปี อย่างไรก็ดีทางโรงสีเองพยายามฝืนซื้อข้าวเปลือกจนกระทั่งก็ไม่ไหวแล้ว ก็ต้องยอมจำนนเพราะเป็นไปตามกลไกตลาดโลก

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

นายเกรียงศักดิ์ กล่าวว่า จากสัญญานของผู้ส่งออกว่า  “ข้าวหอมมะลิจะลดลง แต่การส่งออก ข้าวหอมไทย ยังคงมีแนวโน้มขยายตัวมากขึ้น”เนื่องจากข้าวเป็นสินค้าที่มีสินค้าใกล้เคียงทดแทนกันได้ ดังนั้นเมื่อข้าวหอมมะลิมีราคาที่สูงขึ้นมากในสายตาของผู้ซื้อ/ผู้บริโภค  ผู้ซื้อก็จะหันมาสนใจสินค้าทดแทนที่ราคาต่ำลงมากว่าข้าวหอมมะลิแต่ยังคงเป็นกลุ่มข้าวพื้นนุ่ม ข้าวหอมไทยจึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในช่วงที่การแข่งขันสูงและผู้ซื้อมองว่าข้าวหอมมะลิมีราคาสูงมาก  ทำให้ช่วงสภาวะตลาดข้าวเช่นนี้มีแนวโน้มที่ผู้ซื้อจะนิยมข้าวหอมไทยมากขึ้นแทน

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ถ้าสถานการณ์เปลี่ยน ราคาข้าวหอมมะลิปรับสู่จุดสมดุลก็อาจมีการปรับสัดส่วนการส่งออกสู่ปกติคือกลับมามีแรงซื้อข้าวหอมมะลิเหมือนสภาวะปกติได้  (ดังนั้นผู้ผลิตจึงจำเป็นต้องสามารถปรับเปลี่ยนตามทิศทางแนวโน้มของตลาดได้ด้วย)  จึงต้องมาดูและทำความเข้าใจ ในมาตรฐานข้าวของประเทศไทย และของข้าวหอมแต่ละชนิด ข้าวหอมมะลิและข้าวหอมไทยคืออะไร ต่างกันอย่างไร? เพื่อจะได้ทราบทิศทางของข้าวแต่ละกลุ่มว่ามีทิศทางตลาดเป็นอย่างไร และมาตรฐานแต่ละชนิดของข้าวต่างกันอย่างไร

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

ทั้งนี้อ้างอิงจากประกาศกระทรวงพาณิชย์ เรื่อง กำหนดให้ข้าวหอมมะลิไทยเป็นสินค้ามาตรฐานและมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทย (ฉบับที่ 3)พ.ศ.2559 “ข้าวหอมมะลิไทยเป็นสินค้ามาตรฐาน” ในที่นี้หมายความว่าข้าวหอมมะลิไทยที่จะส่งออกนั้นต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด ตามประกาศกระทรวงพาณิชย์จึงจะสามารถส่งออกได้และจะต้องใช้เครื่องหมาย “รวงข้าว” (ตามที่กรมการค้าต่างประเทศระบุ) ซึ่งหากไม่เป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด ก็ส่งออกไม่ได้ อีกทั้งยังมีการสุ่มตรวจ DNA  รวมไปถึงระบุผลการตรวจสอบทางกายภาพ และ ทดสอบหาปริมาณอมิโลส เพื่อระบุแบ่งแยกความแตกต่างของ “ข้าวหอมมะลิไทย” จาก “ข้าวหอมไทย” และ “ข้าวไทย” ได้ชัดเจน เพื่อรักษาคุณภาพและมาตรฐานการส่งออก และคุณลักษณะเด่นของข้าวหอมมะลิไทยไว้ว่าเป็นสินค้าพรีเมี่ยม

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

ขั้นตอนในการกำกับดูแลการส่งออก “ข้าวหอมมะลิไทย ซึ่งเป็นสินค้ามาตรฐาน” มีขั้นตอนการตรวจสอบคุณภาพ ดังนี้ (1) เมื่อผู้ส่งออกประสงค์จะส่งออกข้าวหอมมะลิไทย จะต้องยื่นคำร้องต่อกรมฯ ขอให้ออกใบรับรองมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทย และต้องแจ้งให้บริษัทผู้ประกอบธุรกิจตรวจสอบมาตรฐานสินค้า (บริษัทเซอร์เวย์) เพื่อดำเนินการตรวจสอบคุณภาพมาตรฐานสินค้า (2) การตรวจสอบคุณภาพมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทยดังกล่าว จะมีพนักงานตรวจสอบมาตรฐานสินค้า (เจ้าหน้าที่ มส. กระทรวงพาณิชย์) ไปปฏิบัติราชการเพื่อกำกับการทำงานของผู้ตรวจสอบมาตรฐานสินค้า (เซอร์เวย์เยอร์) และนำตัวอย่างที่เซอร์เวย์เยอร์เป็นผู้จัดทำขณะปฎิบัติงานเพื่อตรวจวิเคราะห์คุณภาพ และ (3) เมื่อผลการตรวจวิเคราะห์คุณภาพเป็นไปตามมาตรฐานจึงออกใบรับรองมาตรฐานสินค้าให้ผู้ส่งออกใช้ประกอบพิธีการศุลกากรเพื่อส่งออกข้าวหอมมะลิไทยต่อไป

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

ขณะเดียวกัน ก็จะมีการติดตามกำกับดูแลและสุ่มตรวจสอบการส่งออกข้าวหอมมะลิไทย โดยการสุ่มนำตัวอย่างข้าวที่เซอร์เวย์เยอร์นำส่งมายังสำนักงานมาตรฐานสินค้า และสุ่มซื้อข้าวที่วางจำหน่ายในต่างประเทศ เพื่อนำมาตรวจสอบเอกลักษณ์พันธุกรรม (DNA) ข้าวหอมมะลิไทยอย่างต่อเนื่องด้วย  ดังนั้น มาตรฐานข้าวของไทยจึงแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ ข้าวหอมมะลิไทย ข้าวหอมไทย และข้าวไทย

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

(1) ข้าวหอมมะลิไทย เป็นสินค้ามาตรฐานโดยมีการกำกับดูแลและควบคุมคุณภาพมาตรฐานตาม “พระราชบัญญัติมาตรฐานสินค้าขาออกที่ใช้ในปัจจุบัน”   ที่กำหนดให้ข้าวที่จะส่งออกโดยใช้ชื่อ “ข้าวหอมมะลิไทย”(THAI HOM MALI RICE) หมายความว่า ข้าวกล้อง และข้าวขาวที่แปรรูป มาจากข้าวเปลือกเจ้าพันธุ์ข้าวหอมที่ไวต่อช่วงแสง ซึ่งผลิตในประเทศไทยในฤดูนาปี และ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ประกาศรับรองว่าเป็นพันธุ์ข้าวดอกมะลิ105และกข15 และต้องมี  1.) ค่าเพียวริตี้ (purity) ไม่น้อยกว่าร้อยละ 92 โดยปริมาณ และ  2.) ค่าอมิโลส ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 13 แต่ไม่เกินร้อยละ 18   เท่านั้น เพียงชั้นเดียวใช้ชื่อภาษาไทยว่า “ข้าวหอมมะลิไทย” ใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า “THAI HOM MALI RICE” และสามารถขออนุญาตใช้เครื่องหมายรับรองข้าวหอมมะลิไทย (ตรารวงข้าว) ที่กรมการค้าต่างประเทศได้ประชาสัมพันธ์และจดทะเบียนเป็นเครื่องหมายการค้าไว้ 48 ประเทศทั่วโลก เพื่อเป็นการรับรองว่าผู้บริโภคจะได้บริโภคข้าวหอมมะลิไทยที่มีคุณภาพชั้นเยี่ยมและจากประเทศไทยอย่างแท้จริง เนื่องจากมีกระบวนการติดตาม กำกับดูแล และตรวจย้อนกลับ

  เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

(2) ข้าวหอมไทย เป็นมาตฐานสำหรับอำนวยความสะดวกทางการส่งออกและเป็นมาตรฐานข้าวหอมเกรดรองจากมาตรฐานข้าวหอมมะลิไทย เป็นเกรดสำหรับแข่งด้านราคาได้ (Fighting Brand) โดยซื้อขายตามตัวอย่างแต่ยังคงต้องมีปริมาณร้อยละของข้าวหอมตามมาตรฐานที่กำหนด “เป็นพันธุ์ข้าวหอมซึ่งผลิตในประเทศไทย และกระทรวงเกตรฯ ประกาศรับรองว่าเป็นพันธุ์ ข้าวเจ้าหอมซึ่งมีกลิ่นหอมตามธรรมชาติ” มาตรฐานนี้มีไว้สำหรับตอบสนองความต้องการของตลาดและรสนิยมของผู้บริโภคที่มีความหลากหลายในราคาที่เหมาะสม โดยตามมาตรฐานกำหนดให้ 

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

1.) มีข้าวหอมไทยไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 โดยปริมาณ และ 2.) มีค่าอมิโลสไม่เกินร้อยละ 20   ใช้ชื่อภาษาไทยว่า “ข้าวหอมไทย” และใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า “THAI JASMINE RICE หรือ THAI FRAGRANT RICE หรือ THAI AROMATIC RICE หรือชื่ออื่นที่มีความหมายเดียวกัน”หมายความว่า ข้าวกล้อง และข้าวขาว ที่แปรรูปมาจากข้าวเปลือกเจ้าพันธ์ุข้าวหอมซึ่งผลผลิตในประเทศไทย และกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ประกาศรับรองว่า เป็นพันธ์ุข้าวเจ้าหอมซึ่งมีกลิ่นหอมตามธรรมชาติขึ้นอยู่กับว่าเป็นข้าวใหม่หรือข้าวเก่า และ (3) มาตรฐานสินค้าข้าว (ได้แก่ ข้าวขาว ข้าวกล้อง ข้าวเหนียวขาว และข้าวนึ่ง)

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

ทั้งนี้หากอ้างอิงตามสถานการณ์ความต้องการและแน้วโน้มการบริโภคข้าวในตลาดโลกปัจจุบัน นั้น มีนัยยะว่าตลาดผู้บริโภคมีความสนใจบริโภคข้าวในกลุ่มข้าวหอมไทยและข้าวนุ่มมากขึ้นเนื่องจากมีราคาที่ดึงดูดกว่า และมีแนวโน้มว่าสัดส่วนการส่งออกก็จะเพิ่มไปที่ส่วนของข้าวหอมไทยมากขึ้นเช่นกัน  ดังนั้นกลยุทธ์การตลาดและการผลิตข้าวของประเทศไทยเองก็ควรจะปรับให้ไปในทิศทางดังกล่าวเช่นกัน เพื่อสอดคล้องไปทิศทางเดียวกันและตอบโจทย์ความต้องการผู้บริโภค เพื่อตรงตามนโยบาย “การตลาดนำการผลิต” ที่วางไว้ ไม่ว่าจะเป็น "ข้าวหอมมะลิ" และ "ข้าวหอมไทย" ผู้ซื้อจะให้ความสำคัญ และเข้มงวดมากในเรื่อง กลิ่นเหม็นเปรี้ยว ซึ่งเป็นสิ่งที่ ไม่สามารถยอมรับได้ของผู้รับซื้อทั้งข้าวเปลือกและข้าวสาร  ส่งผลให้สินค้าข้าวถูกผู้รับซื้อปฏิเสธการรับมอบสินค้าได้”

เหตุปัจจัย? บาทแข็งทุบราคาข้าวในประเทศดิ่งเหวรอบ 2 ปี

ปัจจุบัน  “มาตรฐานข้าวหอมปทุมธานี” ได้ถูกยกเลิกไปแล้ว โดยข้าวหอมปทุมธานีนั้นจัดให้มาอยู่ในกลุ่มของมาตรฐานข้าวหอมไทย  หากสนใจในรายละเอียด ของมาตรฐานข้าว แต่ละชนิดสามารถดูข้อมูลได้ ในประกาศกระทรวงพาณิชย์ เรื่อง กำหนดให้ข้าวหอมมะลิไทยเป็นสินค้ามาตรฐานและมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทย(ฉบับที่3)พ.ศ.2559  และประกาศกระทรวงพาณิชย์ เรื่อง มาตรฐานสินค้าข้าวหอมไทย พ.ศ.2559