ผลวิจัยของธนาคารกลางญี่ปุ่น หรือ บีโอเจ ซึ่งเผยแพร่เมื่อเร็วๆนี้ ชี้ว่า บริษัทญี่ปุ่นรายใหญ่ในอุตสาหกรรมการผลิตมีความมั่นใจเกี่ยวกับแนวโน้มเศรษฐกิจลดน้อยลงมาก และอยู่ในระดับมั่นใจต่ำที่สุดในรอบเกือบๆ 3 ปี ทั้งยังมีแนวโน้มว่าความมั่นใจยังจะดำดิ่งลงมากกว่านี้ในไตรมาสหน้า สถานการณ์ดังกล่าวยิ่งสร้างแรงกดดันให้กับคณะรัฐบาลของนายชินโซะ อาเบะ ซึ่งเป็นผู้ริเริ่มนโยบายฟื้นฟูเศรษฐกิจ "อาเบะโนมิคส์" และธนาคารกลางญี่ปุ่น ที่จะต้องเร่งหามาตรการอื่นๆมาช่วยกระตุ้นและพลิกฟื้นเศรษฐกิจที่กำลังซบเซา
สื่อต่างประเทศรายงานว่า บริษัทใหญ่ของญี่ปุ่นหลายรายยังได้ปรับลดแผนลงทุนในปีการเงิน 2559 ซึ่งเริ่มขึ้นตั้งแต่วันที่ 1 เมษายนนี้ เพิ่มแรงกดดันให้กับบีโอเจที่กำลังพยายามใช้หลากมาตรการกระตุ้นให้บรรดาบริษัทเอกชนที่ไม่ค่อยกล้าเสี่ยงขยายการลงทุนในช่วงเวลานี้ ยอมขยับเพิ่มการลงทุนมากขึ้น นักวิเคราะห์คาดว่าสถานการณ์นี้อาจจะทำให้นายอาเบะ นายกรัฐมนตรี ตัดสินใจเลื่อนแผนการขึ้นภาษีการขาย (sales tax) ออกไปอีกหลังจากที่เคยเลื่อนมาแล้วเพื่อสร้างความคึกคักทางเศรษฐกิจ ทั้งนี้ เดิมรัฐบาลญี่ปุ่นมีกำหนดปรับขึ้นภาษีการขายในปีหน้า (2560) นอกจากนี้ ยังเชื่อว่า บีโอเจคงจะเผชิญแรงบีบให้จำเป็นต้องนำมาตรการการเงินเชิงผ่อนคลาย (QE) มาใช้เพิ่มเติมอีกหลังมีการเผยแพร่รายงานพยากรณ์เศรษฐกิจประจำไตรมาสออกมา
การชะลอตัวของประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่ โดยเฉพาะจีน ส่งผลกระทบต่อความมั่นใจของธุรกิจเอกชน และแรงกระทบนั้นก็แรงมากสำหรับบริษัทขนาดใหญ่ในภาคอุตสาหกรรมการผลิตที่เกี่ยวพันโดยตรงกับปัจจัยความเสี่ยงในตลาดโลก
ดัชนีความเชื่อมั่นของภาคอุตสาหกรรมการผลิตของญี่ปุ่นอยู่ในระดับ +6 ในเดือนมีนาคมที่ผ่านมา แต่นั่นก็เป็นความมั่นใจที่ต่ำกว่าเมื่อ 3 เดือนก่อนหน้า และต่ำกว่าที่ตลาดคาดหวังไว้ถึง 2 ระดับ ดัชนีดังกล่าวอยู่ในระดับต่ำสุดนับตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2556 (ซึ่งในไตรมาสนั้นดัชนีความมั่นใจของภาคอุตสาหกรรมการผลิตของญี่ปุ่นอยู่ที่ระดับ +4)
และถ้าเจาะจงลงไปที่ดัชนีความเชื่อมั่นของกลุ่มบริษัทขนาดใหญ่ของญี่ปุ่นประจำไตรมาสนี้พบว่า ลดลงมาจากระดับ +25 ของเมื่อไตรมาสที่แล้ว สู่ระดับ +22 นับเป็นการลดลงครั้งแรกในรอบ 6 ไตรมาส ขณะที่การลงทุนของนักลงทุนต่างชาติในญี่ปุ่นก็ชะลอตัวลงด้วยเช่นกัน
ยิ่งไปกว่านั้น การสำรวจยังพบว่า บริษัทญี่ปุ่นทั้งที่อยู่ในและนอกภาคอุตสาหกรรมการผลิต แสดงความกังวลว่า สถานการณ์ในรอบ 3 เดือนข้างหน้าจะยิ่งเลวร้ายกว่านี้ โดยส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากความไม่มั่นใจในแนวโน้มเศรษฐกิจโลก
รายงานของบีโอเจชี้ว่า บริษัทเอกชนขนาดใหญ่ได้ตัดทอนงบลงทุนลง 0.9% ในปีการเงิน 2559 นี้ นับเป็นการลดลงมากเกินความคาดหมายที่ตลาดประเมินไว้ว่าจะลดลงเพียง 0.7%
ทั้งนี้ ในไตรมาสเดือนตุลาคม-ธันวาคม 2558 เศรษฐกิจของญี่ปุ่นหดตัวลงเนื่องจากการอ่อนแรงของภาคการส่งออกและการใช้จ่ายภายในประเทศก็ยังไม่กระเตื้อง นักวิเคราะห์จำนวนมากคาดหมายว่าเศรษฐกิจน่าจะหดตัวต่อเนื่องอีกในไตรมาสแรกของปีนี้ (มกราคม-มีนาคม 2559) ซึ่งจะหมายถึงการกลับเข้าสู่ภาวะเศรษฐกิจถดถอย (recession) อีกครั้ง
แม้ว่าในเดือนมกราคมที่ผ่านมา บีโอเจจะได้นำนโยบายอัตราดอกเบี้ยติดลบมาใช้เพื่อกระตุ้นให้ธนาคารพาณิชย์นำเงินไปปล่อยกู้แก่ภาคเอกชนเป็นการเพิ่มกิจกรรมทางเศรษฐกิจ แต่ก็ยังไม่ส่งผลที่บีโอเจคาดหวัง นั่นคือการกระตุ้นราคาหุ้นของบริษัทเอกชนและเพิ่มความมั่นใจให้ภาคธุรกิจ ด้านรัฐบาลก็กำลังพิจารณานำมาตรการการคลังเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจออกมาใช้เพิ่มเติม และชะลอการขึ้นภาษีการขายในปีหน้าออกไปก่อนเพราะกลัวว่าจะเป็นการซ้ำเติมเศรษฐกิจที่ยังอยู่ในภาวะอ่อนแรง
จากหนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 36 ฉบับที่ 3,148 วันที่ 14 - 16 เมษายน พ.ศ. 2559