สมองสุนัขจำลอง จากกระดาษเหลือใช้
คลายปัญหาขาดแคลนอาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์
การเรียนการสอนโดยเฉพาะเรื่องทางการรักษา จำเป็นที่จะต้องมีตัวอย่างของจริงหรือที่เราเรียกว่า “อาจารย์ใหญ่” เข้ามาศึกษา ที่ผ่านมาบางครั้งอาจจะได้ยินว่าขาดแคลนอาจารย์ใหญ่บ้างล่ะ พอมีคนบริจาคร่างมากก็จะล้นอีกแต่ที่น่าสนใจในส่วนของสัตว์ก็ต้องมีอาจารย์ใหญ่เหมือนกันและประสบปัญหาขาดแคลนเช่นกัน ทางคณะสัตวแพทย์ จุฬาฯ พัฒนา “สมองสุนัขจำลอง” เป็นสื่อการเรียนการสอนในห้องปฏิบัติการ โดยเลือกกระดาษเหลือใช้มาสร้างสรรค์ มุ่งคลายปัญหาสมองสุนัขจริงหายาก เน่าไว และไม่เพียงพอ ติดอันดับนวัตกรรมการเรียนการสอนรางวัลเหรียญทองแดงจากสวิสฯ
ต่อเรื่องนี้ “ผศ.สพ.ญ.ภาวนา เชื้อศิริ” ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคณะ เล่าว่า การเรียนการสอนทางกายวิภาคศาสตร์ของสัตว์ต้องอาศัยอวัยวะจริงของสัตว์ เพื่อศึกษาลักษณะโครงสร้างของอวัยวะภายใน อย่างไรก็ตาม การใช้อวัยวะจริงของสัตว์ที่ได้รับบริจาคจากเจ้าของสัตว์เลี้ยงหลังจากที่สัตว์เสียชีวิตลงมีข้อจำกัดคือ สัตว์ที่ได้รับบริจาคยังมีจำนวนไม่เพียงพอต่อผู้เรียนจำนวนมาก รวมถึงสภาพอาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์ที่ได้รับบริจาคอาจมีสภาพที่ไม่สมบูรณ์
จากความสำคัญดังกล่าวตนและคณะจึงร่วมกันพัฒนา “สมองสุนัขจำลอง” เป็นสื่อการเรียนการสอนใหม่ในห้องปฏิบัติการ ทดแทนสมองสุนัขจริง เนื่องจากสมองสุนัขจริงมีขนาดเล็ก หายาก และเป็นอวัยวะที่เน่าเร็วมาก รวมทั้งมักเกิดความเสียหายจากการเรียนในแต่ละครั้ง และอาจเสี่ยงต่อการสัมผัสโรคติดเชื้อสู่คน เช่น โรคพิษสุนัขบ้าได้
“สมองสุนัขจำลองผลิตจากกระดาษข้อสอบ กระดาษเหลือใช้ในสำนักงาน แกนกระดาษชำระ และกล่องนม เป็นสื่อการสอนที่ลดขยะบนโลกใบนี้ มีนํ้าหนักเบา ทนทาน สามารถใช้งานได้นาน”
สำหรับจุดเด่นของนวัตกรรมสมองสุนัขจำลองชิ้นนี้ มีกระบวนการผลิตคือ เริ่มจากการนำกระดาษที่เหลือใช้แล้วมาย่อยจนเหลือเยื่อกระดาษ นำมารวมกับส่วนผสมที่เป็นแป้ง ผ่านกระบวนการที่เรียกว่า paper-mache ขนาดของสมองสุนัขจำลองจะใหญ่กว่าสมองสุนัขต้นแบบ 1 เท่า มีความทนทาน สามารถถอดประกอบ ชิ้นส่วน เพื่อให้เห็นโครงสร้างทางกายวิภาคได้อย่างชัดเจน โดยมีการฝังแม่เหล็กไว้ภายในชิ้นส่วนทั้ง 5 ชิ้น ซึ่งเป็นเทคนิคที่ยังไม่มีใครใช้มาก่อน ขั้นตอนที่ยากที่สุดคือ การทำให้ชิ้นส่วนแต่ละชิ้นประกบกันได้พอดี นอกจากนี้ยังมีการทาสีสมองสุนัขจำลองให้เหมือนสมองสุนัขจริง ทำให้นิสิตอยากสัมผัสมากขึ้น รวมทั้งไม่มีกลิ่นสารเคมี เช่น นํ้ายาฟอร์มาลิน ที่ช่วยให้สมองสุนัขจริงอยู่ได้นานขึ้น ซึ่งจะส่งผลเสียต่อสุขภาพของนิสิตแพทย์ในระยะยาว
นอกจากเริ่มใช้จริงในภาคของการเรียนการสอนของคณะฯแล้ว ยังสามารถคว้ารางวัลเหรียญทองแดงประเภท Teaching methods and materials จากการประชุมวิชาการนานาชาติ The 47th
International Exhibition of Inventions Geneva ณ สมาพันธรัฐสวิส เมื่อเดือนเมษายนที่ผ่านมา ผศ.สพ.ญ.ภาวนา ยังได้เปรยทิ้งท้ายด้วยนํ้าเสียงที่สุขใจว่า “จากความสำเร็จในการพัฒนาสมองสุนัขจำลอง ซึ่งปัจจุบันได้จดอนุสิทธิบัตรเรียบร้อยแล้ว ยังคงพัฒนาผลงานทั้งสมองสุนัขและหัวสุนัขจำลอง เพื่อให้นิสิตได้ใช้อย่างเพียงพอและจะต่อยอดในการพัฒนาตาสุนัขจำลอง และอวัยวะจำลองในส่วนของสัตว์ใหญ่ เช่น หัวม้า อวัยวะสืบพันธุ์ เต้านม”
หน้า 22 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 39 ฉบับที่ 3,479 วันที่ 16 - 19 มิถุนายน พ.ศ. 2562
