กรมการข้าวควบ 2 งานยิ่งใหญ่เฉลิมพระเกียรติ ร.10 “แจกพันธุ์ข้าวพระราชทานพืชมงคลฯ-รับรองพันธุ์ข้าว” 5 สายพันธุ์หวังโดนใจชาวนาทั้งผลผลิต ต้านทานโรคสูง บางพันธุ์เจ๋งสามารถปลูกพืชแซมยางและปาล์มน้ำมันที่ปลูกใหม่ อายุ 1-3 ปี
กรมการข้าว เป็นหน่วยงานสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีบทบาทสำคัญในงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจำปี 2562 ภายในงานประกอบด้วย 2 พระราชพิธี ได้แก่ พระราชพิธีพืชมงคลซึ่งเป็นพิธีสงฆ์ในวันที่ 8 พฤษภาคม 2562 เพื่อประกอบพิธีในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เป็นการทำขวัญเมล็ดพันธุ์พืชต่างๆ เพื่อให้ปลอดจากโรคและเจริญงอกงามสมบูรณ์ จากนั้นจึงเริ่มพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญในวันที่ 9 พฤษภาคม 2562 ซึ่งเป็นพิธีพราหมณ์เริ่มต้นด้วยการไถหว่านเมล็ดข้าว ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง อันเป็นการส่งสัญญาณการเข้าสู่ฤดูกาลทำนาและเพาะปลูกประจำปี
นายประสงค์ ประไพตระกูล อธิบดีกรมการข้าว เปิดเผยว่า กรมการข้าวได้ขอพระราชทานพันธุ์ข้าวทรงปลูกพระราชทาน ณ แปลงนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา จำนวน 4 พันธุ์ รวมน้ำหนักเมล็ดพันธุ์ข้าวทั้งสิ้น 1,206 กิโลกรัม เพื่อใช้ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ บรรจุในกระบุงเพื่อใช้หว่าน ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ส่วนที่เหลือบรรจุใส่ซองพลาสติกแจกจ่ายให้กับเกษตรกรและประชาชนทั่วไป เพื่อเป็นมิ่งขวัญ และสิริมงคลในการประกอบอาชีพทางการเกษตรตามประเพณีนิยม จำนวนทั้งสิ้น 366,000 ซอง ประกอบด้วย ข้าวนาสวน จำนวน 4 พันธุ์ ซึ่งเป็นข้าวที่มีคุณลักษณะและความโดดเด่นในด้านต่างๆ ดังนี้
1) ขาวดอกมะลิ 105 เป็นข้าวเจ้าที่สามารถทนแล้งได้ดีพอสมควร คุณภาพข้าวสุก มีกลิ่นหอม นุ่ม ให้ผลผลิตประมาณ 363 กิโลกรัมต่อไร่ ลักษณะเมล็ดข้าวสารใส แกร่ง คุณภาพการสีดี และทนต่อสภาพดินเปรี้ยวและดินเค็ม 2) ปทุมธานี 1 เป็นข้าวเจ้าที่นุ่มเหนียว มีกลิ่นหอมอ่อน ให้ผลผลิตสูงประมาณ 650 - 774 กิโลกรัมต่อไร่ ต้านทานเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล เพลี้ยกระโดดหลังขาว โรคไหม้ และโรคขอบใบแห้ง 3) กข43 เป็นข้าวเจ้าที่มีกลิ่นหอมอ่อน นุ่ม ให้ผลผลิตประมาณ 561 กิโลกรัมต่อไร่ มีค่าดัชนีน้ำตาลปานกลางค่อนข้างต่ำ และค่อนข้างต้านทานต่อโรคไหม้และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล 4) กข6 เป็นข้าวเหนียว ให้ผลผลิตสูงประมาณ 666 กิโลกรัมต่อไร่ ทนแล้งดีกว่าพันธุ์เหนียวสันป่าตอง มีกลิ่นหอม คุณภาพการสีดี และต้านทานโรคใบจุดสีน้ำตาล
นายประสงค์ กล่าวต่อไปว่า นอกจากนี้กรมการข้าวยังได้จัดเตรียมกระบุงข้าว หรือที่เรียกว่า คู่หาบเงิน – คู่หาบทอง สำหรับให้เทพีคู่หาบเงิน – คู่หาบทอง ใช้หว่านในวันพระราชพิธีฯ ซึ่งกระบุงข้าว ประกอบด้วย ไม้ไผ่สีสุกนำมาจักเป็นเส้น แล้วหลาวให้ได้ขนาดเดียวกัน นำมาจักสานเป็นกระบุงข้าว จำนวน 8 ใบ ทำการพ่นสีเงิน 4 ใบ และพ่นสีทอง 4 ใบ สำหรับใช้กับเทพีคู่หาบเงิน 2 ชุด และคู่หาบทอง 2 ชุด ในส่วนไม้คาน จะแกะสลักด้วยไม้สักทอง โดยส่วนหัวไม้คานจะแกะสลักเป็นรูปหัวพญานาค ส่วนหางไม้คานจะแกะสลักเป็นหางพญานาค ตัวไม้คานจะใช้ไม้ไผ่สีสุกที่มีจำนวน 8 ข้อ ความยาวประมาณ 110 เซนติเมตร หรือ 46 นิ้ว โดยแต่ละข้อจะมีความหมายว่า ข้อที่ 1 คาน – ข้อที่ 2 แคน – ข้อที่ 3 ยาก – ข้อที่ 4 แค้น – ข้อที่ 5 มั่ง – ข้อที่ 6 มี – ข้อที่ 7 สี – ข้อที่ 8 สุก เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่อาชีพเกษตรกร
สำหรับสาแหรก ทำจากหวายหอมที่มีความสมบูรณ์ของลำต้นที่สม่ำเสมอ นำมาสานเป็นหัวสาแหรกรูปหัวแหวนพิรอด ซึ่งแสดงถึงการนำพาพืชพันธุ์ธัญหารเจริญเติบโตสมบูรณ์รอดปลอดภัยในปีนั้น ๆ ในส่วนไม้ค้างคาน จะทำด้วยไม้สักทองแกะสลักตกแต่งด้วยสีเงินและสีทอง สำหรับใช้ค้ำไม้คานและกระบุงข้าวคู่หาบเงิน – คู่หาบทองให้สง่างาม และไม้รองกันกระบุง เป็นไม้ที่ใช้รองเมล็ดพันธุ์ข้าวที่บรรจุในกระบุงข้าวให้มีปริมาณข้าวแต่ละข้างน้อยลง ไม่หนักจนเกินไป ทำให้เทพีสามารถหาบข้าวได้นาน ในการนี้ กรมการข้าวได้เตรียมเมล็ดข้าวเปลือกพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 จำนวน 100 กิโลกรัม สำหรับใช้ซ้อมและในวันพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
นอกจากนี้ในวันพรุ่งนี้ (วันที่ 24 เม.ย.62)นายประสงค์ กล่าว คณะกรรมการรับรองพันธุ์ข้าว จะมีการประชุมเพื่อรับรอง 5 สายพันธุ์ ในจำนวนดังกล่าวนี้จะมีพันธุ์ข้าวเฉลิมพระเกียรติในหลวงรัชกาลที่ 10 ให้สังเกตตัวเลขชื่อ “พันธุ์ข้าว” ท้ายชื่อจะมีตัวเลขว่า “62” โดยก่อนหน้านั้นที่รับรองพันธุ์ไปแล้วก็คือ ข้าวพันธุ์ กข79 หรือชัยนาท 62 นั่นเอง ส่วนพันธุ์ที่คาดจะรับรองใหม่ ก็ได้แก่ 1.ข้าวเจ้าพันธุ์ กข83 (หนองคาย62) เป็นข้าวเจ้าที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวกล้องสีม่วงดำ ไม่ไวต่อช่วงแสงปลูกได้ทั้งฤดูนาปีและนาปรัง อายุเก็บเกี่ยว 130 วัน ทรงกอตั้ง ความสูงประมาณ 112 เซนติเมตร ลำต้นค่อนข้างแข็ง แนะนำให้ปลูกในพื้นที่นาชลประทานและนาน้ำฝนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ต้านทานโรคถอดฝักดาบ ต้านทานโรคใหม่ มีสารต้านอนุมูลอิสระ กรมเฟอรูลิค วิตามินอี เหมาะสำหรับตลาดกลุ่มผู้บริโภคข้าวเพื่อสุขภาพ
2.ข้าวเจ้าพันธุ์ขะสอ 62 เป็นพันธุ์ข้าวพื้นเมืองของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่ (มูเซอร์) เป็นข้าวเจ้าไวต่อช่วงแสง ความสูง 148 เซนติเมตร ลัษณะทรงกอตั้ง ลำต้นแข็งปานกลาง มีศักยภาพการผลิตสูงสุด 648 กิโลกรัมต่อไร่ ต้านทานโรคไหม้ 3. ข้าวเจ้าพันธุ์เม็ดฝ้าย 62 เป็นพันธุ์ข้าวไร่ ข้าวเจ้าพื้นเมือง สูงประมาณ 150 เซนติเมตร ไวต่อช่วงแสง อายุเก็บเกี่ยว ถ้าปลูกต้นเดือนมิถุนายน เกี่ยวปลายเดือนตุลาคม (อายุประมาณ 140-150 วัน) ปลูกในสภาพไร่ทั่วไป ปลูกพืชแซมยางและปาล์มน้ำมันที่ปลูกใหม่อายุ 1-3 ปี ในภาคใต้
4.ข้าวเจ้าพันธุ์หอมใบเตย 62 มีลักษณะเด่นให้ผลผลิตเฉลี่ย 578 กิโลกรัมต่อไร่สูงกว่าขาวดอกมะลิ 105 ออกดอกเร็วกว่าประมาณ 10 วัน เป็นข้าวที่มีปริมาณอมิโลสต่ำ 152% เมื่อข้าวหุงสุกแล้ว ได้ข้าวสวยนุ่มและมีกลิ่นหอม เหมาะสำหรับพื้นที่นาน้ำฝนในเขตภาคเหนือตอนล่างและภาคกลางที่ต้องการปลูกข้าวอายุเบาคุณภาพดีเพื่อการบริโภค และ 5.ข้าวเจ้าพันธุ์ กข81 เป็นข้าวเจ้าไม่ไวแสง มีปริมาณอมิโลสต่ำกว่า 16.45% เหมาะสำหรับแปรรูปเป็นข้าวพองอบกรอบ มีความอ่อนแอต่อเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลและเพลี้ยกระโดดหลังขาว ควรปลูกพื้นที่นาชลประทานภาคเหนือตอนล่างและภาคกลาง