เพื่อนชุมชน พัฒนาวัดต้นแบบเชิงนิเวศน์เมืองระยอง

วัด คือ เอกลักษณ์สำคัญทางวัฒนธรรมของประเทศ สำหรับสังคมไทยเราแล้ว วัดไม่ใช่เป็นเพียงศาสนสถานสำหรับประกอบพิธีกรรมในวันสำคัญ หรือเป็นเพียงสถานที่จำพรรษาของพระภิกษุสงฆ์เท่านั้น แต่วัดยังมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นกับวิถีชีวิตของคนไทย เป็นศูนย์รวมของคนในสังคม เป็นสถานที่ให้ความรู้ วัดบางแห่งยังเป็นสถานที่พัฒนาอาชีพ รวมถึงคุณภาพชีวิตของคนที่อาศัยอยู่ในชุมชนโดยรอบอีกด้วย

ณ อำเภอเมืองระยอง ซึ่งเป็นที่ตั้งของสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัด คือ วัดกรอกยายชา วัดเก่าแก่อายุกว่าร้อยปีที่ไม่ใช่เป็นเพียงสถานที่สำคัญทางพุทธศาสนาของชุมชนตำบลเนินพระ แต่ยังเป็นต้นแบบ วัดเชิงนิเวศ (Eco Temple) ประจำจังหวัดระยองอีกด้วย

สมาคมเพื่อนชุมชน เล็งเห็นถึงศักยภาพของวัดกรอกยายชา จึงมีการพัฒนาขึ้นเป็นวัดต้นแบบเชิงนิเวศ ด้วยการเข้าไปเผยแพร่ความรู้ในการเปลี่ยนแปลงและพัฒนา รวมทั้งทำหน้าที่เป็นสื่อกลางประสานงานระหว่าง วัด ชุมชน โรงงานอุตสาหกรรม และองค์กรภาครัฐ ให้ทุกฝ่ายมีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลง เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของสังคมโดยรวม

นายวริทธ์ นามวงษ์ อุปนายกสมาคมเพื่อนชุมชน กล่าวว่า เพื่อพัฒนาและส่งเสริมให้เกิดวัดเชิงนิเวศ สมาคมเพื่อนชุมชนให้ความสำคัญในการพัฒนาสิ่งแวดล้อมภายในศาสนสถาน โดยมีเป้าหมายหลักคือเพิ่มพื้นที่สีเขียวและปลูกฝังจิตสำนึกที่ดีแก่ชุมชนที่มีต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งเกณฑ์การดำเนินงานจะประกอบไปด้วย 5 ส่วน คือ ความสะอาดและความเป็นระเบียบ พื้นที่สีเขียว การจัดการสิ่งแวดล้อม กิจกรรมรณรงค์ส่งเสริมความรู้ และการมีส่วนร่วมกับทุกภาคส่วน ซึ่งสอดคล้องกับกลยุทธ์“SHE-WE Model” ของสมาคมเพื่อนชุมชน ในปี 2562 นี้ ซึ่งหมายถึงการสร้างสังคมให้เข้มแข็ง พึ่งพาตนเองได้ ตลอดจนส่งเสริมให้คนในสังคมมีสุขภาพดี ภายใต้การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมและการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ  เพื่อมุ่งให้คนในสังคมกินดีอยู่ดีให้สมกับเจตนารมณ์ของสมาคมเพื่อนชุมชนตลอด 8 ปี 

คุณลุงสมเดช พรโสภณ ประธานชุมชนกรอกยายชา กล่าวว่า สิ่งแรกที่มีการเปลี่ยนแปลง คือ ยกเลิกการจุดธูปเทียน แล้วเปลี่ยนเป็นการใช้ธูปเทียนไฟฟ้าแทน ซึ่งช่วยลดปัญหาสารอินทรีย์ระเหย และยังช่วยลดมลพิษอากาศภายในวัดด้วย ส่วนพวกสัตว์เลี้ยง ทางสมาคมฯ ได้ให้ความรู้ทางกฎหมาย ห้ามไม่ให้ชาวบ้านนำสุนัขหรือแมวมาปล่อย เพราะมีความผิด ปัจจุบันบรรยากาศในบริเวณวัดจึงดูสะอาดตา สวยงามขึ้น

ส่วนด้านในอาคารมีของใช้ของวัดเก็บอยู่จำนวนมาก ซึ่งตรงนี้เราได้รับความร่วมมือจากหลายฝ่าย ทั้งชาวบ้าน นักเรียน พนักงานจากโรงงาน และคนจากเทศบาล เข้ามาช่วยทำความสะอาดและจัดระเบียบสิ่งของต่าง ๆ ตามหลัก 5ส (สะสาง สะดวก สะอาด สุขลักษณะ สร้างนิสัย) ทางโรงงานอุตสาหกรรมเองก็ยังช่วยนำอุปกรณ์ทำความสะอาด และเครื่องไม้เครื่องมือต่าง ๆ มาให้ด้วย ถือเป็นการร่วมแรงร่วมใจ สร้างความสามัคคีของทุกคนในชุมชน 

คุณลุงบี๋ แก่นสาน กรรมการวัดกรอกยายชา กล่าวเสริมว่า นอกจากการดูแลรักษาความสะอาด และการจัดการสิ่งแวดล้อมรอบ ๆ วัดแล้ว ทางสมาคมฯยังสนับสนุนให้เพิ่มพื้นที่สีเขียวภายในวัดด้วย ซึ่งเจ้าอาวาสวัดกรอกยายชาท่านมีความรู้เกี่ยวกับพืชและยาสมุนไพร จึงมีการปลูกไม้ยืนต้น พืชผัก และพวกสมุนไพร ท่านก็ยินดีให้ความรู้เรื่องสมุนไพรไทยแก่ผู้ที่สนใจ  บางครั้งท่านก็ทำน้ำสมุนไพรแจกจ่ายให้ชาวบ้านโดยไม่ได้คิดค่าใช้จ่าย และตรงนี้ยังต่อยอดส่งเสริมอาชีพและสร้างรายได้เพิ่ม เพราะพอชาวบ้านสามารถนำพืชผักกลับไปปลูกกินที่บ้าน ถ้าเหลือก็นำไปขายได้ หรือนำไปผลิตเป็นปุ๋ยหมักขายได้อีกด้วย ซึ่งสมาคมเพื่อนชุมชนได้ช่วยจัดหาวิทยากรมาให้ความรู้ในส่วนนี้ด้วย

เมื่อมีวัดเป็นต้นแบบและแหล่งเรียนรู้เชิงนิเวศ คนในชุมชนจึงได้รับความรู้กลับไปดูแลรักษาสภาพแวดล้อมภายในบ้านของตนเอง สร้างชุมชนที่สะอาด มีระเบียบ อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดี จึงเห็นได้ว่า การพัฒนาวัดเชิงนิเวศไม่ใช่เพียงการยกระดับความสวยงามของศาสนสถานเท่านั้น แต่ยังเป็นการปลูกฝังจิตสำนึกที่ดีให้แก่ชุมชน และยกระดับคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อมให้สังคมส่วนรวม ตรงตามวิสัยทัศน์ของสมาคมเพื่อนชุมชนที่ว่า “บ้านเราน่าอยู่ สังคมยั่งยืน”