‘ออกใบไต่สวน’แล้ว แต่ออกโฉนดไม่ได้ ‘สภาพที่ดิน’ต้องห้ามออกโฉนด

09 ม.ค. 2562 | 04:45 น.
ตามมาตรา 1304 (2) และ มาตรา 1309 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กำหนดว่า ที่ดินสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกัน ถือได้ว่าเป็นที่ดินที่มีลักษณะต้องห้ามมิให้ออกโฉนดที่ดินตามข้อ 14 (1) ของกฎกระทรวง ฉบับที่ 43 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 หากเดิม ที่ดินมีสภาพเป็นส่วนหนึ่งของแม่นํ้าสาธารณะและเป็นที่ชายตลิ่งริมฝั่งแม่นํ้า ซึ่งในฤดูนํ้าตามปกตินํ้าจะท่วมถึง แต่ต่อมาเกิดการสะสมตัวของตะกอนตามธรรมชาติที่เกิดจากการไหลของแม่นํ้าและเกิดการตื้นเขินเปลี่ยนสภาพเป็นที่ราบพื้นดินและมีราษฎรเข้าไปครอบครองทำประโยชน์พื้นที่บริเวณดังกล่าว มานานต่อเนื่องนับแต่บรรพบุรุษ

เจ้าพนักงานที่ดินจะออกโฉนดที่ดินได้หรือไม่ และถ้าหากได้มีการออกหนังสือแสดงการสอบสวนเพื่อออกโฉนดที่ดิน (ใบไต่สวน) แล้ว จะยกเลิกใบไต่สวนนั้นได้หรือไม่ ?

ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยไว้ในคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. 859/2561 ว่า เมื่อแต่เดิมที่ดินมีสภาพเป็นส่วนหนึ่งของแม่นํ้าสาธารณะหรือเคยเป็นที่ชายตลิ่งริมแม่นํ้า ซึ่งเกิดจากท้องทางนํ้าที่ตื้นเขินจนเกิดเป็นหาดทรายหรือสันดอนทรายและกลายเป็นพื้นที่ราบพื้นดินธรรมดา มิได้มีลักษณะเป็นการตื้นเขินออกไปจากฝั่งหน้าที่ดินที่มีโฉนดในอันที่จะถือได้ว่าเป็นที่ “งอกริมตลิ่ง” ที่จะได้มาซึ่งสิทธิในที่ดินโดยผลของกฎหมายในที่งอกริมตลิ่งตามมาตรา 1308 ประกอบกับมาตรา 144 วรรคสอง แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

ทั้งไม่ปรากฏว่าทางราชการได้ตรากฎหมายถอนสภาพที่ดินจากการเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันตามมาตรา 8 วรรคสอง (1) แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน หรือเป็นกรณีที่ถือว่าที่ดินนั้นได้ถูกถอนสภาพโดยผลของกฎหมายแล้ว ที่ดินจึงยังคงมีสถานะทางกฎหมายเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันตามมาตรา 1304 (2) แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

การที่พนักงานเจ้าหน้าที่ได้ออกใบไต่สวนให้กับที่ดินที่มีสถานะทางกฎหมายเป็นที่สาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันตามมาตรา 1304(2) และมาตรา 1309 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ถือได้ว่าเป็นที่ดินที่มีลักษณะต้องห้ามมิให้ออกโฉนดที่ดินตามข้อ 14 (1) ของกฎกระทรวง ฉบับที่ 43 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497

ภาพหน้า 7

และไม่อาจยกอายุความเพื่อการใช้สิทธิเรียกร้องในการที่จะให้ได้สิทธิใดๆ ขึ้นเป็นข้อต่อสู้กับแผ่นดินในเรื่องทรัพย์สินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน ได้ตามมาตรา 1306 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เจ้าพนักงานที่ดินจึงมีอำนาจยกเลิกใบไต่สวนและไม่จำเป็นต้องออกโฉนดให้แก่เจ้าของที่ดินอีกต่อไป

สำหรับที่ “งอกริมตลิ่ง” ที่เจ้าของที่ดินจะเป็นผู้ได้สิทธิในที่ดินโดยชอบด้วยกฎหมายนั้น

ศาลปกครองสูงสุดได้อธิบายไว้ว่า ที่ดินที่ตื้นเขินมีสภาพเป็นที่งอกริมตลิ่งและบุคคลอาจได้มาซึ่งสิทธิในที่งอกตามมาตรา 1308 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ จะต้องเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติโดยงอกจากฝั่งหน้าที่ดินออกไปสู่แหล่งนํ้าสาธารณะ ซึ่งในฤดูนํ้าตามปกตินํ้าจะท่วมไม่ถึงและมีลักษณะอันเป็นส่วนควบติดกับที่ดินริมตลิ่ง

(ปรึกษาคดีปกครองได้ที่สายด่วนศาลปกครอง 1355 และสืบค้นเรื่องอื่นๆ ได้จาก www.admincourt.go.th เมนูวิชาการ เมนูย่อยอุทาหรณ์จากคดีปกครอง)

อุทาหรณ์จากคดีปกครอง โดย นายปกครอง

 

หน้า 7 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับ 3434 ระหว่างวันที่ 10 - 12 มกราคม 2562

595959859