ฉาย บุนนาค : "อำนาจ" และ "ไมค์คาราโอเกะ"

4 ปี คสช. เวลาผ่านไปเร็วเหมือนโกหก ชอบธรรมหรือไม่? เหมาะสมหรือไม่? นานาจิตตังที่ประชาชนแต่ละท่านเองมีคำตอบ

หลายท่านที่มิเคยลิ้มลองชิม “อำนาจ” คงไม่มีวันเข้าใจว่ามันเป็นอย่างไร เสมือนคนไม่เสพยา ก็ไม่มีวันเข้าใจถึงความรู้สึกของผู้เสพติด

สมัยเด็กๆ ผู้เฒ่าผู้แก่มักพูดเสมอว่า “อำนาจ เหมือนดั่งสิ่งเสพติด เพราะเมื่อท่านได้ลองเสพ ท่านจะละ จะวางมันไม่ลง”

โตขึ้นมาหน่อย ก็มักได้ยินคำเปรียบเปรยว่าด้วยเรื่องของอำนาจอีกอย่างสม่ำเสมอ เช่น “กินข้าวยังมีวันอิ่ม แต่อำนาจได้เท่าไหร่ก็ไม่เคยพอ” ซึ่งตอนนั้นเราก็ยังไม่เข้าใจ

อีกหลายครั้งผ่านหน้าประวัติศาสตร์ คำปรารภคมคายมากมายก็ได้พูดถึงประสบการณ์ว่าด้วยเรื่องของอำนาจ ดังเช่น ในสุนทรพจน์ ของ ศ.ดร.ปรีดี พนมยงค์ ที่กล่าวไว้ในสภาผู้แทนราษฎร เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2489

“เมื่อข้าพเจ้ามีอำนาจ ก็ไม่มีประสบการณ์ แต่เมื่อข้าพเจ้ามีประสบการณ์ ก็ไม่มีอำนาจ”
แล้ว “อำนาจ” มันคืออะไรล่ะ? รสชาติมันเป็นอย่างไร? ความรู้สึกมันพิเศษขนาดไหนเมื่อได้ครอบครองมัน? ทำไมคนเราทุกเผ่าพันธุ์จึงแย่งชิงกันหนักหนา?


นักสังคมวิทยานิยาม “อำนาจ” ว่าเป็นความสามารถในการกำหนดให้ผู้อื่นเป็นหรือกระทำตามความต้องการของตนเอง แม้ว่าผู้อื่นจะขัดขืนก็ตาม โดยการกำหนดนี้ไม่จำเป็นต้องมีการบีบบังคับ (ด้วยกำลังหรือด้วยการขู่ว่าจะใช้กำลัง) ดังนั้น "อำนาจ" ในแนวคิดทางสังคมวิทยา จึงมีความหมายครอบคลุมถึงอำนาจทางกายภาพและอำนาจการเมือง ในภาษาที่ใช้กันในชีวิตประจำวัน คำว่า "อำนาจ" จะมีความหมายใกล้เคียงกับคำว่า "อิทธิพล" (influence)

เมื่อเรารู้นิยามของ “อำนาจ” แล้ว จริง ๆ เราทุกคนก็ต้องเคยมีประสบการณ์กับมัน ไม่ว่าจะเป็นใครก็ตามในสังคมและในครอบครัวมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับ “ใครคุมปัจจัยชี้ขาด” และสถานะของแต่ละท่าน ณ จุดนั้น
หากท่านใดยังจินตนาการไม่ออก ก็อยากให้ท่านนึกถึงเวลาท่านไปร้องคาราโอเกะ

ค่ำคืนแห่งการสังสรรค์ เพื่อนพ้องและแขกมากหน้าหลายตา เครื่องดนตรีและเครื่องเล่นคาราโอเกะ ที่สามารถบันดาลเพลงโปรดได้ดั่งใจหวัง

เมื่อโอกาสมาถึง เมื่อมือจับไมค์ แสงไฟที่สาดส่อง ทุกสายตาที่จับจ้อง

เพลงแรกอาจจะขัด ๆ เขิน ๆ หน่อย เพราะยังไม่ชิน (มิได้ต่างอะไรกับทุกคณะปฏิวัติในวันแรกแห่งการยึดอำนาจ) แต่เมื่อคุ้นเคย ไมค์แห่งอำนาจนี้วางไม่ลงจริงๆ

ยิ่งเสพยิ่งติด เพลงที่ถูกใจที่สุดคือ “เพลงเดี่ยว” แบบ “ร้องนำ” คนเดียว... เพราะไม่อยากแบ่งบทบาทกับใครหากไม่จำเป็น แต่หากมีคนช่วยคอรัส สนับสนุนบางจังหวะยิ่งดียิ่งชอบ

เมื่อท่านเข้าใจถึงความรู้สึก เวลามีอำนาจแล้ว ฉบับต่อไปเราจะว่ากันต่อด้วยเรื่องข้อดี ข้อเสีย ของการมีอำนาจและหนทางแห่งการได้มาซึ่งอำนาจต่อไป

|คอลัมน์ : ฉาย บุนนาค
|โดย : ฉาย บุนนาค 
|หน้า 18 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับ 3374 ระหว่างวันที่ 14-16 มิ.ย.2561