กว่า 500 ปีที่แล้ว ที่อาชีพสื่อสารมวลชนนั้นเกิดขึ้นในโลก จากการที่มีข่าวสารถึงกันเพราะมนุษย์เดินทางไกลบุกเบิกล่าอาณานิคมและการค้าขาย จนเป็นที่มาของสื่อแรกของโลกที่เรียกว่า“shipping news”
ส่วนสถานที่ซึ่งผู้ล่าอาณานิคมและพ่อค้ามาแลกเปลี่ยนข้อมูล ความเห็นและข่าวสารกัน คือ ร้านเหล้าหรือผับ (Pub)
ต่อมา “ความเห็น” ที่เกิดขึ้นก็เกิดใน “Pub” จึงก่อให้เกิดคำว่า “Public Opinion” ในที่สุด ส่วนเจ้าของผับเรียกว่า “Publican”…
ในประเทศไทย ทุกวันที่ 5 มีนาคม ของทุกปี ถือเป็น “วันนักข่าว” หรือ “วันสื่อสารมวลชนแห่งชาติ” ซึ่งตรงกับวันสถาปนาสมาคมนักข่าวแห่งประเทศไทย หรือสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยในปัจจุบัน
“สถาบันสื่อมวลชน” เปรียบดั่ง “ขุมทรัพย์ทางปัญญา” คือ สถาบันที่แสดงความคิด ความเคลื่อนไหวในรูปร่าง ข่าวสาร ปรากฏการณ์ของประชาชนต่อรัฐบาลและของรัฐต่อประชาชน ตลอดถึงเป็นแหล่งสื่อสารระหว่างประชาชนต่อประชาชนด้วยกัน
ด้วยบทบาทที่สำคัญดังกล่าว สื่อมวลชนจึงมีอิทธิพลนำไปสู่พฤติกรรมของมนุษย์ในด้านต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง ทั้งด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม
มนุษย์ ตามหลักจิตวิทยา การจะประมวลผลความคิดนั้น มีสาเหตุหลายประการ เช่น จากการได้อ่าน ได้ฟัง ได้เห็น สัมผัส
ตามหลักพุทธศาสนา “จิต” คือ “ธาตุรู้” ผ่านอายตนะภายในทั้ง 6 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ที่เชื่อมต่อกับอายตนะภายนอกคือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และธรรมารมณ์ (อารมณ์ที่เกิดทางใจ)
เมื่อเข้ามากระทบ จิตก็เกิดการปรุงแต่ง และก่ออุปาทานขึ้น นั้นคือ การยึดมั่นถือมั่น
ในอดีตการจะมาเป็นสื่อมวลชนนั้น คุณต้องมีพื้นที่
“สื่อ” ของตนเอง เช่น บทความในหนังสือพิมพ์ รายการวิทยุ หรือรายการโทรทัศน์
แต่ในปัจจุบัน ด้วยต้นทุน
“สื่อ” ที่ถูกลงจนถึง
“ฟรี” ผนวกกับความรวดเร็วและเข้าถึงของเทคโนโลยี บวกกับพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยน
ส่งผลให้ประชาชนคนไทยทุกคนสามารถเป็นผู้สื่อข่าวได้เองผ่านช่อง ทาง
“สื่อสังคม” หรือ
“Social Media”
เมื่อ 500 ปีก่อน ผู้ไปผับ (Pub) พร้อมข้อมูลข่าวสารคือ ผู้สื่อข่าว เสมือนในปัจจุบัน ที่ผู้โพสต์ข้อมูลข่าวสารในสื่อสังคมออนไลน์ (Social Media) ก็คือ ผู้สื่อข่าวยุคใหม่ในโลกวันนี้
และเจ้าของผับใหญ่ที่สุด ในวันนี้คือชายที่ชื่อ “มาร์ก ซักเคอร์เบิร์ก” กับร้านเหล้าชื่อ “Facebook” และขาเม้าท์ขาประจำ 1.9 พันล้านคนทั่วโลก
การเกิดมาของสื่อสังคมออนไลน์ ผนวกกับวิวัฒนาการด้านเทคโนโลยีและพฤติการผู้เสพสื่อ ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและความท้าทายครั้งใหญ่ที่สุดที่สถาบันสื่อสารมวลชนเคยเผชิญมา จนนักวิชาการและผู้ชำนาญการหลายสำนัก ทำนายว่า
“อาชีพนักข่าว” กำลังจะ
“สูญพันธุ์”
แต่จงอย่าลืมนะครับว่า ในทุกสถานการณ์ยากลำบากและคับขัน มักมีโอกาสเสมอสำหรับนักสู้ผู้มีวิสัยทัศน์และพร้อมปรับตัว
ในทัศนคติของผม สถาบันสื่อสารมวลชน จะไม่มีทางล่มสลาย หากสังคมยังคงเหลือเสรีชนผู้พร้อมนำเสนอข้อมูลข่าวสารและจงรักภักดีต่อความจริง ตรวจสอบความจริง และ ซื่อสัตย์ต่อพลเมือง
คอลัมน์ : ฉาย บุนนาค / หน้า 18 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ / ฉบับ 3344 ระหว่างวันที่ 1-3 มี.ค.2561