กลไกแก้ปัญหาสถาบันการเงิน ยกระดับกำกับดูแลสู่สากล
หากย้อนไปในวิกฤติต้มยำกุ้งปี 2540 พบว่า การแก้ไขปัญหาของประเทศไทยนั้น ได้ให้ความสำคัญในเรื่อง การรักษาบริการทางการเงินให้สามารถดำเนินงานได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่หยุดชะงัก และการลดภาระต่อภาครัฐโดยให้ผู้ถือหุ้นเดิมรับความเสียหายในผลขาดทุนที่เกิดขึ้นก่อน ดังเช่น การลดทุนจดทะเบียนก่อนที่ทางการจะเข้าแทรกแซงในภายหลัง การตั้งธนาคารเพื่อรับโอนสินทรัพย์ดีมาบริหารจัดการ และการจัดตั้งบริษัทบริหารสินทรัพย์เพื่อรับโอนสินทรัพย์ด้อยคุณภาพมาบริหารงานต่อ แต่หากในขณะนั้นมีการเตรียมการในการเข้าแก้ไขปัญหาไว้ล่วงหน้าอย่างเพียงพอ เช่น มีกฎหมายรองรับการดำเนินการต่าง ๆ และมีการกำหนดผู้รับความเสียหายที่ชัดเจนก็จะทำให้การแก้ไขปัญหาเป็นไปอย่างรวดเร็วและเป็นระบบยิ่งขึ้น และไม่เป็นภาระต่อประชาชนมาก
บทเรียนที่ได้รับจากวิกฤติปี 2540 และวิกฤติการเงินโลกปี 2551 ทำให้ทางการหลายประเทศรวมถึงประเทศไทยได้พยายามอย่างต่อเนื่องในการวางรากฐานแนวทางเชิงป้องกันและแนวทางเชิงแก้ไขปัญหาสถาบันการเงินที่อาจกระทบต่อระบบให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยแนวทางเชิงป้องกันที่ทางการไทยดำเนินการ คือ การปรับปรุงหลักเกณฑ์กำกับดูแลด้านเงินกองทุนให้เพียงพอรองรับความเสียหายได้มากขึ้น
การปรับปรุงหลักเกณฑ์การดำรงสินทรัพย์สภาพคล่องให้เพียงพอรองรับการไหลออกของแหล่งเงินและภาระผูกพันต่าง ๆ ภายใต้ภาวะวิกฤติที่อาจเกิดขึ้น การกำหนดหลักเกณฑ์การกำกับดูแลสถาบันการเงินที่มีนัยสำคัญต่อระบบที่เข้มขึ้น การตรวจสอบการดำเนินงานของสถาบันการเงินโดยเน้นธุรกรรมที่สำคัญ ซึ่งเป็นการกำกับดูแลที่มองไปข้างหน้า รวมถึงมีการกำกับดูแลคุ้มครองผู้ใช้บริการทางการเงินที่เข้มขึ้น (Market conduct) และยกระดับเรื่อง ธรรมาภิบาลของสถาบันการเงิน เพื่อให้การกำกับดูแลการดำเนินงานของสถาบันการเงินมีประสิทธิภาพ โปร่งใส และน่าเชื่อถือ
ซึ่งนำไปสู่การเจริญเติบโตอย่างมีเสถียรภาพและยั่งยืนของเศรษฐกิจโดยรวม ไม่เพียงแต่ทบทวนและปรับปรุงหลักเกณฑ์ต่างๆ ทางการยังให้ความสำคัญเรื่องความร่วมมือระหว่างองค์กรภายในประเทศ โดยมีเวทีการประชุมร่วมกันและมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างกัน เพื่อติดตามดูแลเสถียรภาพของระบบเศรษฐกิจและระบบการเงินที่มีความซับซ้อนมากขึ้น
แนวทางเชิงแก้ไขที่กล่าวมาข้างต้นของไทยนั้นมีความสอดคล้องกับกรอบการแก้ไขปัญหาสถาบันการเงินที่ Financial Stability Board (FSB) ซึ่งเป็นหน่วยงานสากลที่ทำหน้าที่ในการติดตามและให้คำแนะนำเกี่ยวกับระบบการเงิน ที่ได้นำเสนอในปี 2557 ถึงแนวทางเชิงแก้ไขในลักษณะของกรอบการเตรียมการแก้ไขปัญหาสถาบันการเงินหากประสบภาวะวิกฤติที่จะกระทบต่อระบบ โดยมีวัตถุประสงค์ให้ผู้แก้ไขปัญหาสถาบันการเงินใช้เป็นกรอบในการกำหนดแนวปฏิบัติการเข้าแก้ไขปัญหาสถาบันการเงินได้ทันการณ์และราบรื่น ไม่ส่งผลกระทบลุกลามต่อระบบเศรษฐกิจและการเงิน อันจะช่วยลดภาระต่อภาครัฐและภาษีของประชาชน ซึ่งกรอบดังกล่าวให้ความสำคัญของการมีกฎหมายเกี่ยวกับ
1 การมีหน่วยงานทำหน้าที่ในการเข้าแก้ปัญหาที่ชัดเจน
2 การมีกลไกการแก้ไขปัญหาได้อย่างทันการณ์
3 การกำหนดให้สถาบันการเงินเตรียมแผนรองรับการแก้ไขปัญหาด้วยตนเอง (Recovery plan)
4 การเตรียมแผนรองรับการแก้ไขปัญหาโดยทางการ (Resolution plan)
5 การสร้างความร่วมมือระหว่าง หน่วยงานภายในและระหว่างประเทศในการแลกเปลี่ยนข้อมูลรวมถึงการแก้ไขปัญหา ซึ่งปัจจุบันทางการของสหภาพยุโรป ฮ่องกง สิงคโปร์ อินโดนีเซีย และมาเลเซียได้นำกรอบของ FSB มาเป็นแนว ทางในการกำหนดกฎหมายด้วย
แนวทางเชิงป้องกันและแนวทางเชิงแก้ไขของประเทศไทยที่ได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องนี้จะเป็นการรองรับให้ระบบสถาบันการเงินไทยพร้อมเข้าสู่โครงการประเมินภาคการเงิน (Financial Sector Assessment Program : FSAP) ในปี 2561 ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาภาคการเงิน และนำมาซึ่งระบบสถาบันการเงินที่มีความมั่นคง โปร่งใส และมีกรอบการกํากับดูแลสถาบันการเงินที่ความสอดคล้องกับมาตรฐานสากล
ดังนั้น แนวทางที่ประเทศ ไทยมีการเตรียมการไว้ล่วงหน้าในยามที่ระบบการเงินและระบบเศรษฐกิจมีฐานะมั่นคงและเข้มแข็งนั้น ไม่เพียงแต่เพื่อเข้ารับการประเมินภาคการเงินเท่านั้น แต่เป็นการสร้างความมั่นคงให้กับระบบการเงินและระบบเศรษฐกิจโดยรวม และสร้างความเชื่อมั่นและความรู้สึกปลอดภัยให้กับผู้ฝากเงิน ภาคธุรกิจ และประชาชนด้วย
บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นส่วนบุคคลจึงไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับข้อคิดเห็นของธนาคารแห่งประเทศไทย
จากหนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 37 ฉบับที่ 3,315 วันที่ 19 - 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2560
