รำลึก “บราเดอร์ฟิลิป อำนวย ปิ่นรัตน์” ... อธิการคนไทยคนแรกของคณะภราดาเซนต์คาเบรียลในประเทศไทย

เมื่อวันที่ 7 ต.ค. 60 ที่ผ่านมา ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ ประธานกรรมการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง โพสต์ข้อความ “รำลึกบราเดอร์ฟิลิป อำนวย ปิ่นรัตน์ : อธิการคนไทยคนแรกของคณะภราดาเซนต์คาเบรียลในประเทศไทย” ลงบนเฟซบุ๊ก “เอนก เหล่าธรรมทัศน์ Anek Laothamatas” โดยระบุว่า

“รำลึกบราเดอร์ฟิลิป อำนวย ปิ่นรัตน์ : อธิการคนไทยคนแรกของคณะภราดาเซนต์คาเบรียลในประเทศไทย

ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
ประธานกรรมการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง
ศิษย์เก่า อสช ลำปาง เลขประจำตัว 798

ผมเป็นศิษย์เก่าที่รักและภูมิใจในโรงเรียนอัสสัมชัญลำปาง ผมเรียนที่นี่ถึง 9 ปี ตั้งแต่ชั้น ป.2 จนถึง มศ.3 เป็นรุ่นก่อน พล.อ.สุรพงษ์ สุวรรณอัตถ์ ที่เพิ่งพ้นจากตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุด สองสามรุ่น และก่อนอธิบดีกรมการปกครองปัจจุบัน ท่านอาทิตย์ บุญญะโสภัต สี่ห้ารุ่น อธิการโรงเรียนเราคนแรกเป็นชาวสเปน ท่านเป็นอยู่สองสามปี ส่วนคนที่ 2 นั้น เป็นชาวไทยเหมือนนักเรียน ชื่อ อำนวย ปิ่นรัตน์ แต่เรามักเรียกท่านตามศาสนนามว่า บราเดอร์ฟิลิป และ ณ บัดนี้ พระเจ้าได้รับท่านผู้นี้ไปอยู่ด้วยเสียแล้ว ท่านเพิ่งถึงแก่อนิจกรรมอย่างสงบในวัย 88 ปี

คืนนี้ ผมกับครูเก่าและศิษย์เก่า รร.อัสสัมชัญลำปาง รวมทั้งรุ่นพี่ชัยวัฒน์ สุรวิชัย พากันไปกราบคารวะศพของท่านอธิการบุกเบิกและครูผู้ยิ่งใหญ่ ด้วยความเคารพรักและกตัญญูที่หอประชุม “เดอ มงฟอร์ต” อันสง่างามภายในโรงเรียนเซนต์คาเบรียล

จากการเป็นอธิการคนไทยคนแรกของ รร.อัสสัมชัญลำปาง ในวัยเพียง 34 ท่าน ได้รับเลือกให้เป็นคนไทยคนแรกเข้าทำงานอันหนักอึ้ง คือ เป็นอธิการใหญ่ดูแลคณะภราดาทั้งหมด นำและกำกับโรงเรียนเครือเซนต์คาเบรียลทั้งหมดทั่วประเทศ อันภราดาคณะเซนต์คาเบรียลนั้น โปรดทราบ มาอยู่กันในสยามหรือไทย ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1901 มาเป็นเจ้าของ ดูแล และสอนในโรงเรียนอัสสัมชัญทั้งหลาย รวมทั้งโรงเรียนมงฟอร์ต โรงเรียนเซนต์หลุยส์ และโรงเรียนเซนต์คาเบรียล จวบจนถึงปี ค.ศ. 1963 แล้ว ยาวนานผ่านไปถึง 62 ปี จึงได้มีคนไทยได้รับความวางใจขึ้นเป็นอธิการใหญ่ หรือ เป็นเจ้าคณะดูแลโรงเรียนและบรรดาภราดาทั่วประเทศเป็นครั้งแรก ซึ่งคนไทยคนนั้นช่างน่าอัศจรรย์ครับ คือ ท่านอำนวย ปิ่นรัตน์ นั่นเอง ท่านผุดขึ้นมาจากโรงเรียนอัสสัมชัญลำปาง โรงเรียนใหม่ เล็ก ๆ อยู่ไกลโพ้นกรุงเทพฯ และที่สำคัญ เพิ่งก่อตั้งขึ้นมาเพียง 5 ปีเอง ในปีที่ท่านย้ายจากลำปางมาทำงานใหญ่สุดที่กรุงเทพฯ นั้น ผมอยู่เพียงชั้น ป.4 แต่ยังจดจำบรรยากาศดีใจและภูมิใจของภราดา ครู และนักเรียนที่นั่นได้เป็นอย่างดี

‘บราเดอร์ฟิลิป’ เป็นเจ้าคณะใหญ่ ทำงานอย่างได้ผลอยู่พักใหญ่ แล้วก็ลงไปเป็นอธิการบัญชาการงานหนักที่โรงเรียนเซนต์คาเบรียลอีก 2 สมัย ท่านอยู่ที่ลำปางกับโรงเรียนอัสสัมชัญลำปางเพียง 5 ปี จากนั้นย้ายมาอยู่กรุงเทพฯ จนถึงแก่อนิจกรรมที่กรุงเทพฯ นั้น นอกจากอยู่ที่สำนักงานใหญ่ของคณะเซนต์คาเบรียล ตั้งอยู่ที่ถนนทองหล่อซอย 25 แล้ว กว่า 40 ปีนั้น ท่านสอนบริหารและพักประจำอยู่ในโรงเรียนเซนต์คาเบรียลนั่นเอง ระยะหลังคนที่นั่นพากันเรียกท่านว่า ‘บราเดอร์ปู่’ บราเดอร์ฟิลิปดูจะเป็น ‘ปูชนียบุคคล’ ตลอดกาลสำหรับชาวเซนต์คาเบรียล ในแง่นี้ ท่านเป็นคล้ายบราเดอร์ฮีแลร์ในยุคก่อนของโรงเรียนอัสสัมชัญ (บางรัก) ที่อยู่ประจำ พักในโรงเรียนตลอดถึง 60 ปี จนถึงแก่อนิจกรรมในที่สุด




สำหรับชาวอัสสัมชัญลำปางนั้น บราเดอร์ฟิลิปเป็นของเราด้วยแน่นอน ที่จริงท่านเป็นของเราก่อนใครเสียอีก ท่าน คือ ผู้บุกเบิก ผู้ก่อตั้ง และเป็นต้นแบบของโรงเรียน ชาวเซนต์คาเบรียลจะจำท่านในฐานะภราดาอาวุโส ‘บราเดอร์ปู่’ นักเรียนรุ่นหลังเห็นท่านเมื่ออายุ 80 ปี แต่เราชาวลำปางได้เห็นท่านในวัยหนุ่ม วัยเริ่มกลางคน ท่านหนุ่มกว่าครูหรือมาสเตอร์ส่วนหนึ่งเสียด้วยซ้ำ แต่ท่านนำ นำทั้งครู นำทั้งนักเรียนได้หมด เพราะท่านทุ่มเท เสียสละ ดี เก่ง และก็ดุมากด้วย รุ่นพี่เล่าให้ฟังว่า ท่านสอนวิทยศาสตร์เก่งมาก พานักเรียน ทดลองวิทยาศาตร์ได้อย่างเรืองปัญญา ท่านใช้ตำราฝรั่งสอน เป็นนักสัตววิทยาที่เก่งมาก ท่านสนใจผีเสื้อ และแมลงเป็นที่สุด ดั้นด้นเข้าไปในป่าในพงค้นหา เสาะแสวง สะสมผีเสื้อ และเขียนตำราผีเสื้อไทย จนมีชื่อในระดับนานาชาติ

บราเดอร์ฟิลิป เป็นศิษย์เก่าของ รร.อัสสัมชัญ (หรือ อัสสัมชัญบางรัก ถ้าเรียกอย่างไม่เป็นทางการ) เลขประจำตัว ท่าน อสช 15770 ผู้กลายไปเป็นตัวเอกในตำนานเรื่อง ‘กำเนิด รร.อัสสัมชัญลำปาง’ ต่อมาท่านจึงกลายมาเป็นปูชนียบุคคลของ รร.เซนต์คาเบรียล ท่านเป็นรุ่นพี่น่าจะ 4 ปี ของบราเดอร์หลุยส์ชาแนล อธิการคนไทยคนแรกของ รร.อัสสัมชัญ และอีกตำนานหนึ่งของโรงเรียนแห่งแรกของเครือ วันนี้บราเดอร์หลุยส์ ชาแนล ยังอยู่ ยังแข็งแรง ยังทำงานอยู่ที่โรงเรียนอัสสัมชัญ ยังเป็นบุคคลในตำนานที่มีลมหายใจ ส่วนบราเดอร์ฟิลิปนั้น ร่างท่านจะถูกนำไปฝังในไม่กี่วันนี้ แต่เรื่องราวของท่านย่อมจะอยู่ในหัวใจของเราตลอดไป

โรงเรียนอัสสัมชัญลำปาง ที่กำลังจะเฉลิมฉลองอายุครบ 60 ปี ในกลางเดือน ธ.ค. นี้ น่าเสียดาย จะไม่มีบราเดอร์ฟิลิปไปร่วมรำลึกถึงความหลังและชื่นชมในความสำเร็จของหกทศวรรษด้วย วันนี้บราเดอร์หรือภราดา (คำแปลเป็นไทย) ได้สูญเสียผู้อาวุโสที่สุดหรือปูชนียบุคคล ที่สำคัญที่สุดคนหนึ่งไป ศิษย์เก่าและนักเรียนในเครืออัสสัมชัญ-เซนต์คาเบรียลได้สูญเสียประทีปส่องทางอีกดวงหนึ่ง แต่เชื่อว่า จะมีบราเดอร์รุ่นต่อ ๆ มา ขึ้นมาแทน อีกระลอก ระลอกแล้ว ระลอกเล่า กล่าวสำหรับประเทศ วันนี้เราได้เสียครูไทย ผู้บริหารการศึกษาไทย ที่เป็นต้นแบบไปอีกหนึ่งท่าน ผมเองก็สูญเสียผู้ใหญ่ในชีวิตไปอีกหนึ่งท่าน”