ข้าพระบาท ทาสประชาชน : ประเทศไทยกับผู้นำที่ดี

ข้าพระบาท ทาสประชาชน
โดย..ประพันธุ์ คูณมี



ประเทศไทยกับผู้นำที่ดี



ขึ้นหัวเรื่องแบบนี้คงมีคนเห็นแย้งไม่น้อย แต่หากผู้อ่านจะช่วยคิดหาเหตุผล โดยร่วมกันทบทวนเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ทางการเมืองของประเทศ นับแต่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 เป็นต้นมา แล้วถามตนเองตรงๆ ตอบตรงๆ ท่านชื่นชอบและพอใจในชีวิตและผลงานผู้นำประเทศท่านใดมากที่สุด ในจำนวนนายกรัฐมนตรีทั้งหมด  29 ท่าน ที่เคยปกครองบริหารประเทศ ให้ท่านเลือกตอบ ท่านจะมีอาการเช่นเดียวกับผู้เขียนหรือไม่ คือประเทศไทยนี้ดีหนักหนา แต่หาคนเป็นผู้นำประเทศที่ดียากเหลือเกิน


ที่ต้องตั้งหัวข้อและเขียนเช่นนี้ ก็เพราะได้เห็นการทำงาน โดยเฉพาะการพูด การแสดงออกในการตอบคำถาม และการให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนแต่ละครั้งของท่านผู้นำประเทศในขณะนี้ ทำให้รู้สึกว่าคนไทยถูกบังคับฝืนใจ ให้จำยอมรับในสิ่งที่ตนไม่ได้เลือกหรือเลือกไม่ได้


แม้จะทำใจยอมรับให้โอกาสและให้กำลังใจกับท่านผู้นำ ยกมือเชียร์โห่ร้องตามกันไป เพื่อเห็นแก่ความสงบสุขของบ้านเมืองเพียงใด แต่ดูเหมือนท่านผู้นำมิได้สนใจ ใส่ใจหรือเข้าใจความรู้สึกของพี่น้องประชาชนเอาเสียเลย


ยิ่งนานวันก็มีแต่บั่นทอนกำลังใจ ทำลายความรู้สึกดีๆที่มีให้ท่านลงไปเรื่อยๆ อาการเกี้ยวกราด โมโห ตะวาดเสียงดัง ชี้หน้าด่าว่ากับเด็กสื่อมวลชนที่ถามท่านด้วยความอยากรู้ในปัญหาสำคัญต่างๆ ของบ้านเมือง หรือแม้กระทั่งชงประเด็นให้โอกาสท่านตอบ ชี้แจงทำความเข้าใจกับสังคม ยังไม่วายที่สื่อจะโดนกันไปคนละหลายๆ ดอก ตะวาดเสร็จปัดก้นเดินหนี แถมมีคำสบถตามมาอีกด้วย

เห็นภาพและอาการเช่นนี้บ่อยๆ ทำให้รู้สึกว่าประชาชนอย่างผมก็ถูกด่าไปด้วย ยิ่งให้หวนคิดว่าประเทศไทยนี้ หาผู้นำประเทศที่ดีๆไม่มีอีกแล้วหรือ เราจะต้องใช้เวลาอีกนานเท่าไร ที่การเมืองการปกครองประเทศนี้ จะมีคนดีคนเก่งมาปกครองบ้านเมืองเสียที

เราลองและผ่านกันมาหมดทั้งมาจากการเลือกตั้ง และมาโดยการยึดอำนาจหรือรัฐประหาร สลับสับเปลี่ยนนับสิบรอบแล้ว ประเทศยังวนเวียนอยู่แบบเดิมๆ ในขณะที่โลกเปลี่ยน สังคมเปลี่ยนและก้าวหน้าในทางเทคโนโลยีไปไกลเหลือเกินแล้ว โลกทางเศรษฐกิจและการเมือง เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วและพลิกผันทุกวัน เรากำลังก้าวเข้าสูโลกยุคดิจิทัล แต่ผู้นำประเทศของเรายังอยู่ในระบบอนาล็อก ย่ำอยู่กับที่ไม่ไปไหน



ที่กล่าวมา ผู้เขียนมิได้กล่าวหาว่าท่านผู้นำเป็นคนไม่ดี ผมยังหวังและให้กำลังใจ เพราะทราบถึงความความขยัน มุ่งมั่นตั้งใจทำงานดี และคงไม่คิดแสวงหาอำนาจหรือผลประโยชน์ที่มิชอบสำหรับตนเองและผู้อื่น ซึ่งผมหมายถึงเฉพาะตัวท่านน่ะครับ แต่จะมีเพียงความตั้งใจดีอย่างเดียวคงไม่พอ ท่านคงต้องทำให้ทั้งองคาพยพของรัฐนาวา ต้องดีและก้าวไปสู่จุดหมายที่ดีร่วมกันกับประชาชนด้วย




แล้วภายใต้สถานการณ์บ้านเมืองในปัจจุบัน ผู้นำประเทศควรมีคุณสมบัติสำคัญอันพึงประสงค์อย่างไรบ้าง ผู้เขียนไม่อยู่ในฐานะเป็นผู้ทรงคุณวุฒิที่จะตอบคำถามนี้



จึงขอนำความเห็นข้อคิดจากท่านผู้รู้มาบอกกล่าว โดยขอหยิบยกความเห็นบางส่วนจากราชบัณฑิตท่านหนึ่ง ซึ่งท่านได้ถึงแก่กรรมไปแล้วคือ ดร.ลิขิต ธีรเวคิน ซึ่งผมเห็นว่าเรื่องนี้ท่านเขียนไว้ดีมาก ในบทความเรื่อง "ผู้นำทางการเมืองในอุดมคติ" ตีพิมพ์เผยแพร่ในผู้จัดการออนไลน์ เมื่อ 7 ธันวาคม 2548 ท่าน




สรุปลักษณะสำคัญของผู้นำไว้ 4 ประการเท่านั้นคือ

ประการแรก  ผู้นำจะต้องมีความรู้ เข้าใจประเด็นปัญหาต่างๆ ใช้ข้อมูลความรู้มาวิเคราะห์ปัญหา หาสาเหตุของปัญหาและหาทางแก้ไขปัญหาที่ประเทศเผชิญอยู่ได้ดี ต้องมีวิสัยทัศน์ วางแผนอนาคต โดยเข้าใจประวัติศาสตร์ประเทศ เข้าใจการเปลี่ยนแปลงของสังคมโลก นำพาประเทศให้เจริญก้าวหน้าไปพร้อมกับโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลงไป
ประการที่สอง ต้องมีความสามารถ เมื่อมีความรู้เป็นฐานในการคิดวิเคราะห์ปัญหาต่างๆแล้ว ต้องมิใช่เป็นเพียงนักทฤษฎีแต่ต้องเป็นนักบริหารและผู้ปฏิบัติที่ดีและเก่งด้วย ไม่ใช่เก่งแต่ปากและดีแต่พูดเท่านั้น คือนำความรู้ไปใช้ปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล


ประการที่สาม คือมีความเป็นผู้นำทางการเมือง สามารถทำให้ตนเป็นที่ยอมรับของประชาชนหรือบุคคลอื่นๆ ด้วยผลงาน ด้วยวาทศิลป์ ชักจูงให้ทุกคนทำงานร่วมกัน ให้ประชาชนร่วมมือ ให้คนยอมรับด้วยบารมี และมีหลักแห่งการตัดสินใจที่ถูกต้อง



ประการที่สี่ ต้องมีคุณธรรมและจริยธรรมที่ดี โดยยกคำกล่าวของขงจื้อว่า "ผู้มีอำนาจจะต้องมีคุณธรรม ถ้ามีอำนาจแต่ไม่มีคุณธรรมก็จะกลายเป็นทรราช" ซึ่งก็ตรงกับ Lord Acton เตือนว่า "อำนาจมีแนวโน้มที่จะทำให้คนเสียคน" และอำนาจเด็ดขาดก็จะทำให้คนเสียคนเด็ดขาดยิ่งขึ้น (Power tends to corrupt and absolute power corrupts absolutely)


จึงมีหลักของนักคิดว่า ผู้ทรงไว้ซึ่งอำนาจถ้าไม่มีระบบคอยตรวจตราถ่วงดุล ระหว่างนิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการ ก็ต้องมีจริยธรรมของผู้ปกครองเป็นเครื่องชี้นำแนวทาง ส่วนผู้ปกครองในระบอบประชาธิปไตย จะต้องมีหลักการสำคัญ หลักนิติธรรม (the rule of law) ธรรมรัฐภิบาล (good governance) มารยาททางการเมือง วิญญาณความเป็นประชาธิปไตย (democratic spirit) ค่านิยมและปทัสถานประชาธิปไตย (democratic ethos) เป็นเครื่องยึดเหนี่ยว



ที่กล่าวมาบางส่วนดังกล่าว เพียงแต่สรุปเอาสาระสำคัญๆ ของลักษณะผู้นำทางการเมืองที่สังคมพึงประสงค์ของคนโดยทั่วไป หรือในโลกนี้ก็ว่าได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศที่กำลังพัฒนาอย่างประเทศไทยของเรา ที่เราต้องการพัฒนาประเทศ พัฒนาเศรษฐกิจให้เจริญก้าวหน้า โดยเฉพาะที่กำลังฝันว่าจะก้าวไปสู้ Thailand 4.0 เรายิ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีผู้นำประเทศที่เก่งและดี ก้าวหน้า มีความคิดทันสมัย สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของโลก แต่ก็ไม่ลืมรากของความเป็นไทย


จึงจะสร้างสังคมที่ก้าวหน้าเพื่อประโยชน์สุขของคนไทยส่วนใหญ่ในประเทศ ให้คนมีความสุข มีความรักความเอื้ออาทรต่อกัน มิใช่ความเจริญรุ่งเรืองและผลประโยชน์ของคนหยิบมือเดียว ทิ้งคนส่วนใหญ่ เพิ่มช่องว่างระหว่างชนชั้นของคนรวยคนจนให้ห่างออกไปอีก



ดังนั้น ก่อนที่จะเปลี่ยนแปลงประเทศ จงเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงตัวผู้นำประเทศก่อนเถอะครับ คนไทยอยากเห็นและอยากได้ผู้นำประเทศที่ดี และผมก็คิดว่าท่านคือผู้หนึ่งที่เป็นความหวังของคนไทยทั้งชาติในยามนี้ ผมเชื่อหากมีผู้นำประเทศที่ดี เราก็จะมีทุกสิ่งทุกอย่างอันเป็นความปารถนาที่ดีร่วมกันของคนไทย

คอลัมน์ : ข้าพระบาท ทาสประชาชน/ หน้า 6  หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ /ฉบับ 3298 ระหว่างวันที่ 21-23 ก.ย.2560